Profilaktyka przede wszystkim
O tym, co może sygnalizować przewlekły ból brzucha, czy trzeba lękać się badań endoskopowych i kiedy wybrać się z wizytą do gastrologa, rozmawiamy z doktorem Michałem Stawickim, specjalistą chorób wewnętrznych i gastroenterologii.
LIFE IN Łódzkie: Jakie dolegliwości powinny nas skłonić do wizyty u gastrologa?
Michał Stawicki: Wszystkie dolegliwości przewlekłe, czyli te, które utrzymują się powyżej trzech miesięcy, są sygnałem, że coś jest nie tak z naszym organizmem. Czasami wystarcza konsultacja u lekarza pierwszego kontaktu, który zleci dodatkowe badania. Ale są tzw. objawy alarmowe, jak spadek wagi ciała, nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych, anemia, nocne bóle brzucha czy nasilające się dolegliwości, które były wcześniej dobrze tolerowane i one wymagają już dokładnego zdiagnozowania, by wykluczyć przyczynę, która będzie wymagała bardziej radykalnego działania.
A konkretnie jakie objawy?
O wizycie u gastrologa powinniśmy pomyśleć, gdy występują takie objawy jak zaburzenia połykania, ból przy połykaniu, trudności w przyjmowaniu pokarmów stałych, uporczywa zgaga, wzdęcia, kolkowe lub przewlekłe bóle brzucha, zaparcia, krew przy oddawaniu stolca, ciemne stolce, fusowate wymioty, wymioty treścią krwistą, długo trwająca biegunka, tłuszczowe stole.
Czy pacjenci nadal wstydzą się rozmawiać o zaparciach, biegunkach, wzdęciach?
Pacjent musi sobie zdawać sprawę z tego, że im dokładniej opisze lekarzowi swoje dolegliwości, będzie on mógł określić, czy na początek wystarczą podstawowe badania, czy trzeba skierować na poszerzoną diagnostykę. Szczera rozmowa z pacjentami i dokładny wywiad umożliwiają postawienie właściwej diagnozy. Gastrolog to lekarz jak każdy inny, któremu przede wszystkim zależy na zdrowiu pacjentów. Dlatego też, jeśli pojawia się jakikolwiek problem z układem pokarmowym, to właśnie z nim powinniśmy się jak najszybciej spotkać, bo wówczas będzie największa szansa na to, że będziemy mogli się cieszyć z powrotu do zdrowia.
Wspomniał Pan doktor o zlecaniu dodatkowych badań diagnostycznych. Jakiego typu są to badania?
Do najpopularniejszych i najcenniejszych diagnostyczne należą tzw. badania endoskopowe, czyli gastroskopia i kolonoskopia. Gastroskopia to badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Przez jamę ustną lekarz wprowadza giętki przewód, który zakończony jest kamerą, dzięki czemu może obserwować wygląd przełyku, żołądka i dwunastnicy. Podczas takiego badania można pobrać wycinki do badania histopatologicznego, zatamować krwawienie, usunąć polipy. Nie jest bolesne, powoduje jedynie uczucie dyskomfortu. Z kolei kolonoskopia to badanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego. I w tym wypadku lekarz wprowadza giętki przewód, tym razem przez odbyt. Podczas badania ogląda śluzówkę jelita grubego i może wykryć wiele patologicznych zmian oraz usunąć polipy, które po wielu latach mogą ulec zezłośliwieniu. To badanie przeprowadza się w znieczuleniu, sedakcji lub w znieczuleniu ogólnym dożylnym, przy dłużej trwających i bardziej skomplikowanych zabiegach.
Czyli kolonoskopii warto poddać się profilaktycznie?
Oczywiście i są robione tego typu badania przesiewowe w określonych grupach wiekowych. U osób w wieku 50-65 lat niezależnie od wywiadu rodzinnego oraz w wieku 40-49 lat, które mają krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci), u którego rozpoznano raka jelita grubego. Naprawdę warto skorzystać z tych badań, pozwalają na wykrycie raka jelita grubego w początkowym stadium, a to najczęściej występująca choroba nowotworowa u kobiet i mężczyzn łącznie. Kolonoskopia niejednokrotnie ratuje życie, bowiem w jej trakcie możemy usuwać polipy, które w ciągu kilku lat mogłyby się przeobrazić w raka. Każda osoba, która ukończyła 50 lat, powinna poddać się kolonoskopii.
Przewlekły ból brzucha co może sygnalizować?
Lista chorób, które mogą manifestować się bólami brzucha, jest bardzo długa. Może powiemy o tych występujących najczęściej. To choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, kiedyś wiązana bardzo z sezonowością pór roku, bo objawy nasiały się wiosną i jesienią. Odkąd wiemy, że wywołuje ją bakteria Helicobacterpylori i leczymy antybiotykami, nie ma też jej sezonowości. Kolejną częstą przyczyną bólów brzucha jest zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, najczęściej spowodowane lekami oraz kamica żółciowa. Bóle brzucha odczuwamy także przy zespole jelita drażliwego, towarzyszą mu w tym przypadku wzdęcia i zaburzenia w rytmie wypróżniania. Pojawiają się także przy niestrawności (dyspepsja czynnościowa). To bardzo często spotykane schorzenie, podobnie jak wspomniany zespół jelita drażliwego, występujący u kilkunastu procent populacji.
Zapewne wpływ na stan naszego przewodu pokarmowego ma to, co jemy.
Powinniśmy jeść produkty jak najmniej przetworzone, dostarczać odpowiednią ilość błonnika, pić dużo wody, najlepiej niegazowanej. Najlepsza dieta dla pacjenta i zarazem najtrudniejsza do wdrożenia to taka, którą może stosować przez całe życie. Jedzmy jak najmniej tłuszczów zwierzęcych, za to dużo warzyw, owoców, tłuszczów roślinnych, ryb.
Coraz więcej mówi się też o nieswoistych chorobach jelit oraz chorobach nowotworowych.
O tych ostatnich już wspomnieliśmy, dlatego zawsze będę zachęcał do badań profilaktycznych, choroba nowotworowa wcześnie wykryta zwiększa szansę na wyleczenie. Jak pokazują dane Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego w Polsce na nieswoiste choroby jelit, czyli chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita choruje już ponad 50 tysięcy osób i znaczną część chorych stanowią ludzie w młodym wieku, prawie 70 procent to osoby przed 35. rokiem życia. Do tej pory, mimo wielu badań, nieswoiste choroby zapalne jelit nie mają ustalonej przyczyny, a co za tym idzie, nie ma sposobu na ich skuteczne wyleczenie. Istnieją jednak leki, które mogą znacznie poprawić jakość życia chorych, osiągając u pacjentów remisję choroby.